زخم معده نام بیماری است که شاید بارها به گوشتان خورده باشد اما به راستی این بیماری چیست و چگونه به وجود می آید؟ علائم و نشانه های آن چیست و راه پیشگیری و درمان آن کدام است؟ امروزه بیماریهای گوارشی شامل زخم معده، خونریزی معده و روده خصوصا در افراد سالمند بسیار شایع تر است. در این مقاله سعی داریم با این بیماری بیشتر آشنا شویم.
زخم معده چیست؟
زخم شدن مخاط داخلی معده را زخم معده گویند که به آن زخم دستگاه گوارش (اولسر پپتیک) هم می گویند. زخم معده در صورتی پدید می آید که لایه مخاطی ضخیمی که حفاظت کننده جدار داخلی معده در مقابل اسید معده است نازک شود. این مشکل اگر به موقع تشخیص داده شود و به موقع درمان شود به هیچ وجه جای نگرانی نیست و بیماری ساده ای است.
بعضی بیماران مبتلا به زخم معده دردی را احساس نمی کنند و برخی دیگر هنگام تماس زخم با اسید معده درد را احساس می کنند ولی وقتی معده شروع به خونریزی کرد خون اثر اسید معده را کم می کند و درد بیمار موقتا ساکت می شود.
در این حالت ممکن است بیمار با توقف احساس درد تصور کند که زخم معده اش بهبود یافته است ولی غافل از اینکه شرایط رو به وخامت می رود. زخم تشدید شده و خونریزی از زخم به قدری شدید است که به دلایل گفته شده بیمار دردی احساس نمی کند.
علت ایجاد زخم معده
– وجود باکتری: باکتری هلیکوباکترپیلوری در لایه مخاطی حفاظت کننده و پوشاننده بافتهای داخلی معده و روده کوچک اغلب وجود دارد و زندگی می کند و اکثرا هیچ مشکلی به وجود نمی آورد اما گاهی اوقات باعث التهاب جداره داخلی معده میشود و ایجاد زخم می کند.
نحوه پخش این باکتری مشخص نیست ولی احتمالا از راه بوسیدن و یا تماس نزدیک دو فرد از یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود. گاهی اوقات نیز این باکتری از راه آب و غذا منتقل می شود.
– مصرف مداوم برخی داروها: برخی مسکن ها از جمله آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن، کتوپروفن (تجویزی یا غیرتجویزی) لایه مخاطی معده و روده را تحریک کرده و ملتهب می کند. بیماران مبتلا به استئوآرتریت یا سالمندان که این مسکن ها را مداوم استفاده می کنند و بیشتر از دیگران در معرض زخم معده قرار دارند.
داروهای به اسم بیسفوسفونات (فوساماکس، اکتونل و اقلام مشابه دیگر) و مکملهای پتاسیم هم که برای درمان پوکی استخوان استفاده می شوند هم می توانند ایجاد زخم معده کنند.
– استرس، مصرف بیش از حد کافئین، مصرف الکل و سیگار هم می تواند ایجاد زخم معده نماید.
مقاله پیشنهادی : با وظایف پرستار همراه بیمار در بیمارستان آشنا شوید.
علائم زخم معده
- درد شکم رایج ترین علامت زخم معده است که ناحیه میانی بالای شکم، پایین قفسه سینه و بالای ناف است و سوزشی بوده و چند ساعت پس از غذا خوردن یا هنگام خالی بودن معده بروز پیدا می کند و هنگام شب یا ساعت های اولیه صبح شدیدتر می شود و ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد و هنگام غذا خوردن یا مصرف شربت ضد اسید یا استفراغ کردن سبب تسکین موقت درد می شود.
- حالت تهوع
- کاهش اشتها
- استفراغ
- کاهش وزن بی دلیل و بدون گرفتن رژیم
روشهای تشخیص زخم معده
– عکسبرداری گوارشی فوقانی (UGI) :
که این روش نوعی رادیوگرافی با اشعه ایکس است که بیمار باید مایعی گچی مانند را بنوشد تا کنتراست افزایش پیدا کرده و تصویری واضح تر به دست بیاید. این مایع باریم است و این آزمایش را بلع باریم هم می گویند.
– آندوسکوپی (EGD) :
بوسیله لوله انعطاف پذیر و باریکی که دوربین ریزی سر آن قرار گرفته داخل معده مشاهده و نمونه برداری می شود. ابتدا مسکن ملایمی به بیمار می دهند و بعد لوله را از دهان وارد معده فرد می کنند. دکتر لایه مخاطی معده را بررسی می کند و نمونه کوچکی از آن را برای نمونه برداری می گیرد.
اگر در تصویربرداری مشخص شود شخص مبتلا به زخم معده است آزمایش وجود هلیکوباکترپیلوری هم انجام می شود که وجود هلیکوباکترپیلوری از راه آزمایش خون، آزمایش تنفسی و آزمایشهای بافت قابل تشخیص است.
علل خونریزی معده
- التهاب در مری و رفلاکس معده به مری: وقتی اسید معده به بالا بازگردد رفلاکس گفته می شود و محتویات معده به همراه اسید معده وقتی وارد مری شوند التهاب مری ایجاد می کنند که ممکن است موجب خونریزی شود.
- پارگی مالوری وایس: این مورد بیشتر در اثر استفراغ های شدید اتفاق می افتد و یا به دلیل مواردی که باعث افزایش فشار در شکم فرد می شوند مثل زایمان، سکسکه و سرفه.
- واریس: این مورد رگهای بزرگ و غیرطبیعی هستند که در قسمت تحتانی مری یا فوقانی معده قرار دارند و اگر پاره شوند منجر به خونریزی می شوند. سیروز کبدی شایع ترین علت واریس مری می باشد.
- زخم معده: علت این بیماری بیشتر عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری است که باعث می شود رگهای خونی اطراف معده تورم پیدا کرده و در نتیجه منجر به خونریزی می شود .
- ورم معده: نوعی التهاب در معده است که برخی داروهای ضد درد و الکل باعث ایجاد این تورم می شود.
- سرطان معده: از دیگر عوامل ایجاد خونریزی در معده سرطان معده است.
- موارد دیگر: افرادی که دچار صدمات سر، سرطان، سوختگی یا شوک می شوند یا کسانی که جراحی بزرگ داشته اند امکان دارد به این نوع زخم معده که مربوط به استرس است مبتلا شوند و دچار خونریزی معده شوند.
پیشنهاد می کنیم مقاله نقش پرستار خانگی در مراقبت از سالمندان را مطالعه کنید.
علائم خونریزی معده
- استفراغ خونی به رنگ قرمز روشن یا مایع تیره رنگی شبیه رنگ قهوه ماسیده در ته فنجان
- دیدن خون در مدفوع یا مدفوعی که سیاه رنگ شبیه قیر است و ظاهری چسبناک دارد.
- خستگی مزمن همراه با بی حالی، ضعف، تپش قلب و رنگ پریدگی
- کم خونی که ناشی از کاهش گلبولهای قرمز خون در اثر خونریزی است.
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- ضعف و سرگیجه شدید هنگام ایستادن به دلیل از دست دادن خون زیاد
راههای پیشگیری از خونریزی معده
- محدود کردن مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- کاهش مصرف الکل
- ترک سیگار
- کاهش استرس و اضطراب
- رعایت رژیم غذایی مناسب شامل محدود کردن مصرف نمک، ترشی ها، مواد نگهدارنده، غذاهای تند و …
- انجام ورزش و سبک زندگی سالم
اعزام پرستار حرفه ای برای سالمندان و کودکان در موسسه امید نرسینگ
شرکت امید نرسینگ با تجربه چند ساله و همکاری با موسسه الفاطب، هر گونه خدمات پرستاری و پرستاری افراد سالمند و کودکان شما را انجام می‌دهد.
تمام کارکنان شرکت امید نرسینگ از تجربه و مهارت بالایی برخوردار بوده و زیر نظر کارشناسان موسسه توانبخشی فعالیت می کنند. هدف ما رضایت شما و بهبود وضعیت سلامتی عزیزان شما است.
شما می توانید با دنبال کردن اینستاگرام مرکز پرستاری امید از آخرین اطلاعات پزشکی آگاه شوید.
